Кітаеўскі Уладзімір Ігнатавіч

Краязнауства
Жабінкаўшчына літаратурная
Кітаеўскі Уладзімір Ігнатавіч

1896-1940

Бібліяграфія

Уладзімір Ігнатавіч Кітаеўскі нарадзіўся 3 чэрвеня (па нов. стылі 16.06) 1896 года ў вёсцы Стаўпы Кобрынскага павету (цяпер Жабінкаўскі раён). Бацькі – Ігнат Іванавіч Кітаеўскі, унтэр-афіцэр, і Ганна Васільеўна Кескевіч, дачка пісара, – родам з Камянца. Маці была адукаванай жанчынай, валодала французскай мовай. У сям’і было трое сыноў: Хфедар, Пётр і малодшы Уладзімір.

Атрымаўшы першапачатковую адукацыю дома, Уладзімір прадоўжыў вучобу ў Брэст-Літоўскай мужчынскай гімназіі.

У 1915 годзе ён быў прызваны ў царскую армію і апынуўся на фронце, дзе атрымаў чын афіцэра 17-га Фінляндскага палка. Двойчы быў цяжка паранены. У грамадзянскую вайну служыў у Чырвонай Арміі.

Пад час Першай сусветнай вайны сям’я Кітаеўскага эвакуіравалася ў Хэрсонскую губерню, дзе памёр ад грыпу і пахаваны бацька Уладзіміра. Пасля сур'ёзнага ранення ў правую руку па асабістай просьбе Кітаеўскі быў накіраваны на службу санітарам у бальніцу г. Хэрсона, каб быць побач з маці.

Калі пасля заканчэння вайны бежанцам дазволілі вярнуцца на радзіму, Кітаеўскія пераехалі ў родныя мясціны, але ад былой сядзібы засталося толькі папялішча. Памянялася і ўлада – тэрыторыя апынулася пад Польшчай. Уладзімір ўладкаваўся працаваць на чыгунку і ўзяў крэдыт на будаўніцтва новага дома.

У Херсоне ў Уладзіміра засталася каханая дзяўчына, і ён вырашае нелегальна перайсці мяжу і дабрацца да яе. Яго затрымалі і абавязалі кожны дзень на працягу года адзначацца ў гміне.

У 1930 годзе Уладзімір Кітаеўскі ўзяў шлюб з Юліяй Мендзяльчук з суседняга сяла. У 1932 годзе ў сям'і нарадзілася дачка Галіна, а ў 1936 годзе – сын Вячаслаў.

Жылі спачатку ў Стаўпах, а ў 1938 годзе пераехалі ў Тэўлі, дзе Уладзіміра Ігнатавіча выбралі войтам гміны. Аднак неўзабаве ён быў звольнены з гэтай пасады за прывілеі сялянам, дазвол адкрыць для дзяцей украінскую школу, напісанне вершаў на ўкраінскай мове.

З прыходам савецкай улады ў 1939 годзе Кітаеўскі ўзначаліў сельсавет, але прабыў на гэтай пасадзе нядоўга – папрасіў адстаўку. Скончыўшы месячныя настаўніцкія курсы, працаваў у школе ў вёсцы Свішчы Жабінкаўскага раёна, куды пераехаў з сям'ёй. Настаўнічаць доўга не прыйшлося – па даносу, што быў войтам пры польскай уладзе, зноў быў звольнены з працы.

У канцы саракавога года Уладзімір Кітаеўскі моцна прастудзіўся падчас адной з веласіпедных паездак у Кобрын на сустрэчу з дзеячамі ўкраінскага грамадства “Просвіта” і захварэў. Памёр ён у ноч на 1 студзеня 1941 года ва ўзросце 44 гадоў. Пахаваны па месцы апошняга пражывання ў вёсцы Тэўлі Кобрынскага раёна.

Вершы Уладзімір Кітаеўскі пісаў усё сваё жыццё, чытаў іх знаёмым і блізкім, родным прысвячаў акравершы. У яго паэзіі прасочваецца спачуванне да вясковага народу і яго цяжкай працы, любоў да роднай зямлі. Пісаў ён і лірычныя вершы, прысвечаныя жонцы і дачцы, а таксама вершы рэлігійнай тэматыкі. Пры польскай уладзе Кітаеўскі друкаваўся ў львоўскім часопісе «Вікна», таму што ў большасці пісаў па-ўкраінску, пры савецкай – дасылаў у Мінск вершы на рускай мове, падаў заяву ў Саюз пісьменнікаў БССР. Толькі пасля смерці паэта сям’я атрымала афіцыйную паперу, у якой паведамлялася, што ён прыняты ў Саюз пісьменнікаў.

Мала што ўцалела з творчай спадчыны Уладзіміра Кітаеўскага. У час Вялікай Айчыннай вайны жонка паэта, усё створанае ім, закапала ў зямлю, каб зберагчы. Многае загінула, а тое, што засталося, захоўваецца ў Кіеўскім Цэнтральным дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва Украіны.

Грамадска-палітычнае выданне г. Бярозы “Бярозавы венік” у 2010 годзе прысвяціў спэцвыпуск жыццю і творчасці паэта.

У 2012 годзе ў Драгобычы (Львоўская вобл., Украіна) выдадзены зборнік вершаў Уладзіміра Кітаеўскага “Минуле згадаймо”.

У Брэсце ў 2015 годзе, дзякуючы намаганням унучкі паэта Аліны Мідушэўскай, надрукаваны новы зборнік “Стаўпы”, які ўвайшлі ўсе вядомыя на гэты час вершы Кітаеўскага на расійскай і украінскіх мовах.

Уладзімір Кітаеўскі вялікай славутасцю стаць не паспеў, ён амаль невядомы, але чытаючы яго паэтычныя радкі, з задавальненнем адкрываеш для сябе паэта-земляка.

Бібліяграфія

Творы У.І. Кітаеўскага

Кітаеўскі, У. Стаўпы : зборнік вершаў [на расійскай і ўкраінскай мовах] / Уладзімір Кітаеўскі ; [прадмова Л. Валасюка ; уступныя артыкулы : Г. Арлоўская, А. Мідушэўская]. – Брэст : Брэсцкая друкарня, 2015. – 135, [1] с., [8] л. іл.
Китаєвський, В. Минуле згадаймо : поезії / Володимир Китаєвський; [упорядкування Степан Давидюк]. – Дрогобич : Посвіт, 2012. – 48 с.
Кітаеўскі, У. Чорні руки ; Батьківщина ; Эмігрант ; Прачка : [вершы] / Уладзімір Кітаеўскі // Непрыдуманыя партрэты: мастакі і літаратары, народныя майстры і дойліды Берасцейшчыны / Лявон Валасюк. – Брэст : Брэсцкая друкарня, 2014. – С. 149-151.
Китаєвський, В. Батьківщина [вірш] : // Літаратурная карта Берасцейшчыны / Галоўнае ўпраўленне ідэалагічнай работы Брэсцкага абласнога выканаўчага камітэта, кафедра методыкі выкладання беларускай літаратуры і краязнаўства, вучэбная літаратурна-краязнаўчая лабароторыя УА “Брэсцкі дзяржаўны універсітэт імя А.С. Пушкіна”, Брэсцкае абласное аддзяленне Саюза пісьменнікаў Беларусі ; [укл. Анатоль Крэйдзіч]. – Брэст : Брэсцкая друкарня, 2008. – С. 205.

Перыёдыка:

Китаєвський, В. Тюрма ; На згадку ; Кухарка ; Відлет бусенів : вiршi / Володимир Китаєвський // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2011. – № 3.
Китаевский, В. Батьківщина ; “После тяжких испытаний” ; Юлии ; Любовь ; “На память Годовщины, другу Юле”; “Что будет с нами я не знаю” ; “Всё суета, так мыслят люди” ; Перший сніг ; Лес в зиму ; Жнива ; Журавли ; “Сегодня Страстная суббота” ; “Христос Воскресе!” ; Гукну ще раз ; “День вчерашний уже прожит” ; Наростання : [стихотворения] ; “Друг мой милый, ангел светлый” ; “Полон я думы, сердце забъётся” ; “Вам дарю на вспоминанье” ; “Юные грёзы во мне пробудились” ; “Для сердца светлый и живой” ; “Как лилия, как мак полевой” : акростихи ; “Голубком сидишь над книгой” ; “Года пройдут, ты возмужаешь” : акростихи дочери / Владимир Китаевский // Бярозавы венік. – Бяроза, 2010. – № 2. – С. 1, 3, 6-8.
Китаєвський, В. Перший сніг ; Жнива ; Чорні руки : [вірші] / Володимир Китаєвський // Краязнаўчая газета. – 2009. – № 43-44 (лістапад). – С. 12.
Китаевский, В. “Сегодня Страстная суббота” ; Гукну ще раз : [стихотворения] / Владимир Китаевский // Сельская праўда. – 1997. – 26 ліпеня. – С. 4.
Китаєвський, В. Кохайте ж, любіте, ви добрі селяни, це миле Полісся і мову свою… : [падборка вершаў] / Володимир Китаєвський // Голос Берестейщини. – Брест, 1993. – № 2 (червень). – С. 3.

Аб жыцці і творчасці У.І. Кітаеўскага

Кнігі:

Валасюк, Л. Уладзімір Кітаеўскі – паэт-зямляк / Лявон Валасюк // Жырандоля : літ. альманах Брэсц. абл. аддз-ня Саюза беларус. пісьменнікаў / [рэд. кал.: Лявон Валасюк (гал. рэд.) і інш.]. – Мінск : Кнігазбор, 2016. – № 8. – С. 108-112.
Нашы новыя выданні : Кітаеўскі, У.І. Стаўпы : зборнік вершаў : [кр. інф-цыя пра новы зборнік] // Жырандоля : літаратурны альманах № 7 / Брэсцкае абласное аддзяленне грамадскага аб’яднання “Саюз беларускіх пісьменнікаў” ; [рэдкал. : Л. Валасюк (гал. рэд.) і інш.]. – Мінск : Кнігазбор, 2015. – С. 190.
Валасюк, Л. Невядомы паэт-зямляк : [пра У. Кітаеўскага] / Лявон Валасюк // Непрыдуманыя партрэты: мастакі і літаратары, народныя майстры і дойліды Берасцейшчыны / Лявон Валасюк. – Брэст : Брэсцкая друкарня, 2014. – С. 148-149.
Ильин, А.Л. Китаєвський Володимир Ігнатович / А.Л. Ильин, Н.Г. Марчук // Енциклопедія Сучасної України : у 25-ти томах / голов. редкол. XIII т.: І.М. Дзюба, А.І. Жуковський, М.Г. Железняк та ін. – Київ : Ін-т енцикл. дослідж. НАН України, 2013. – Т. 13 : Киї-Кок. – С. 103-104.
Снітко, Г.М. Уладзімір Кітаеўскі (1896-1940) / Г.М. Снітко // Літаратурная Берасцейшчына : краязнаўчыя нарысы, партрэты, артыкулы / В.Я. Ляшук, Г.М. Снітко. – Мінск : Литература и искусство, 2008. – С. 213-214.
Уладзімір Кітаеўскі (1896-1940) // Літаратурная карта Берасцейшчыны / Галоўнае ўпраўленне ідэалагічнай работы Брэсцкага абласнога выканаўчага камітэта, кафедра методыкі выкладання беларускай літаратуры і краязнаўства, вучэбная літаратурна-краязнаўчая лабароторыя УА “Брэсцкі дзяржаўны універсітэт імя А.С. Пушкіна”, Брэсцкае абласное аддзяленне Саюза пісьменнікаў Беларусі ; [укл. Анатоль Крэйдзіч]. – Брэст : Брэсцкая друкарня, 2008. – С. 204.
Бензярук, Р. Амаль забыты юбілей : Кітаеўскі Уладзімір Ігнатавіч / Расціслаў Бензярук, Анатоль Бензярук // Сорак дарог / Расціслаў Бензярук, Анатоль Бензярук. – Брэст : Альтернатива, 2007. – С. 117-118.
Володимир Китаєвський (1896–1940) // До тебе, світе…: українська література Берестейщини : проза, поезія, публіцистика / [укл. і ред. Антон Цвид]. – Київ : Український Центр духовной культури, 2003. – С. 151-152.
Снітко, Г.М. Уладзімір Кітаеўскі (1896-1940) / Г.М. Снітко // Літаратура Берасцейшчыны / В.Я. Ляшук, Г.М. Снітко. – Брэст : [Выдавецтва С. Лаўрова], 1999. – С. 251-253.
Китаєвський Володимир : [кароткая біяграфія] // Словник Берестейщини / Володимир Леонюк. – Львів : Афіша, 1996. – С. 153-154 : фот.

Перыёдыка:

Валасюк, Л. З любоўю да Палесся : нядаўна пабачыў свет зборнік вершаў Уладзіміра Кітаеўскага “Стаўпы” / Леанід Валасюк // Народная трыбуна. – 2015. – 12 чэрвеня. – С. 10.
Згадайма мінулае : [зборнік У. Кітаеўскага “Минуле згадаймо” перададзены у Жабінкаўскую цэнтральную раённую бібліятэку] // Сельская праўда. – 2014. – 27 жніўня. – С. 4.
Iльїн, О. Бо любим Полiсся та й мову свою : до 115-лiття з дня народження Володимира Китаєвського / Олександр Iльїн, Hiна Mарчук // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2011. – № 3 : фот.
Марчук, Н. Владимир Игнатьевич Китаевский : [о жизни и творчестве поэта] / Нина Марчук // Бярозавы венік. – Бяроза, 2010. – № 2. – С. 2 : фот.
Бензярук, Р. Напісанае застаецца : [Аліна Мідушэўская – унучка У. Кітаеўскага – стараецца данесці да ўсіх паэзію дзеда] / Расціслаў Бензярук // Сельская праўда. – 2010. – 7 красавіка. – С. 2.
Марчук, Н. “Хай промінь освіти засяе в краю!...” : [пра жыццё і творчасць У. Кітаеўскага] / Ніна Марчук // Краязнаўчая газета. – 2009. – № 43-44 (лістапад). – С. 12.
Снітко, Г. Адкрыйце для сябе паэта : [пра У. Кітаеўскага] / Галіна Снітко // Сельская праўда. – 1997. – 26 ліпеня. – С. 4.
Орловська, Г. Слово про батька : [успаміны дачкі В. Кітаеўскага] / Галина Орловська // Голос Берестейщини. – Брест, 1993. – № 2 (червень). – С. 3.