
У пятніцу 11 верасня 1942 года, у час карнай аперацыі “Трохвугольнік”, назаўсёды спынілася жыццё ў невялічкай вёсачцы Драмлёва Жабінкаўскага раёна. З раніцы немцы ўварваліся ў вёску і пачалі выганяць на вуліцу жыхароў, потым загналі людзей ў чатыры хлявы, мужчын і жанчын з дзецьмі асобна, і падпалілі. Некаторыя спрабавалі вылезці, але карнікі расстрэльвалі ўсіх бязлітасна. Як факелы, палалі разрабаваныя падворкі. У той жудасны дзень акупанты забілі і спалілі 190 чалавек, знішчылі 43 двары, засталіся адны папялішчы. Сярод ахвяраў – 103 ва ўзросце да 30 гадоў. Пяці дзяўчынкам не споўнілася і года.
На сённяшні дзень па апошніх даследчых дадзеных гісторыка Анатоля Расціслававіча Бензерука “з вялікай доляй верагоднасці можна пакінуць у спісе тых, хто не вышаў жывым з агню 11 верасня 1942 года – 183 асобы. 90 з іх – мужскага полу, 93 – жаночага”.
13 верасня 1942 астанкі згарэлых драмлёўцаў пахаваныя на могілках у в. Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна, якая знаходзілася ў кіламетры ад спаленай вёскі. У 1967 годзе на брацкай магіле ўстаноўлены абеліск. Увесну 2009-га пахаванне драмлёўцаў абноўлена.
Доўгі час лічылася, што ў час жорсткай расправы, выратаваліся з полымя трое раненых падлеткаў: Міша Данілюк, Міця Юрасік і Коля Ярмашук. Аднак ва ўспамінах жыхароў навакольных вёсак Сцяпанкі і Горкі ўвесь час згадваўся чацвёрты хлопчык, што цудам выжыў. Імя яго ніхто не памятаў, бо ён быў не мясцовы. Толькі праз сем дзясяткаў гадоў пасля трагедыі прозвішча яго стала вядома – Віталь Чахлоў.
Акрамя дзяцей, жывымі засталіся дарослыя драмлёўцы, якія выпадкова адсутнічалі пад час кары ў вёсцы. Сярод іх Павел Варфаламеевіч Ляўчук, які сведчыў пра зладзейства перад раённай камісіяй, якая займалася выяўленнем ў 1944-1945 гадах шкоды, нанесенай жабінкаўскай зямлі гітлераўцамі і іх памагатымі. У тым страшным полымі ў Леўчука згарэла ўся сям'я: жонка і трое маленькіх дачок.
Пасля Вялікай Айчыннай вайны Драмлёва ўжо не адрадзілася. У 1967 годзе на месцы спаленай вёскі насыпаны Курган Памяці, а 12 верасня 1982 – адбылося ўрачыстае адкрьццё мемарыяльнага комплексу “Драмлёва”. Аўтары праекта – архітэктар Юрый Казакоў, скульптар Уладзімір Вараб’ёў. Пры ўваходзе размешчаны камень-прысвячэнне, укампанаваны ў бетонную форму, якая нагадвае перабітае крыло птушкі. На ім надпіс, выбіты кавалём калгаса «Усход» Жабінкаўскага раёна Андрэем Патуравым: «11 сентября 1942 года здесь фашистские палачи зверски сожгли деревню Дремлёво и 196 [первоначально – 286] ее жителей. Вечная память жертвам фашизма».
У падножжа рукатворнага кургана ўстаноўлена бронзавая кампазіцыя – тры жаночыя фігуры, якія ў журботным маўчанні сядзяць на валунах і ўвасабляюць тры пакаленні: маці, дачка і ўнучка, якія сімвалізуюць вечны трыумф жыцця. Некалькі макетаў падмуркаў на тэрыторыі мемарыяла паказваюць кірунак вясковай вуліцы і размяшчэнне дамоў на ёй, дарожкі з чырвонага шчэбня сімвалізуюць распаленыя вуглі.
Драмлёва ўвекавечана на хатынскіх “Могілках вёсак”, дзе сімвалічна пахавана 185 беларускіх вёсак, якія знішчаны датла ў час вайны і не вярнуліся да жыцця. Магіла вёскі ўяўляе сабой сімвалічнае папялішча. У цэнтры – п'едэстал у выглядзе языка полымя – сімвал таго, што вёска была спалена. У жалобнай урне захоўваецца зямля вёскі, што перажыла трагедыю. На магіле напісаны назва вёскі і назва раёна, у якім яна стаяла.
У 1999 годзе ў Беларусі выйшла паштоўка, прысвечаная мемарыяльнаму комплексу “Драмлёва”. У сувязі з 75-годдзем з дня трагедыі вёскі Драмлёва 17-22 жніўня 2017 года ў Жабінкаўскім раёне прайшоў суботнік па зборы сродкаў на абнаўленне мемарыяльнага комплексу “Драмлёва”. У мае 2018 года ў Драмлёва высаджаны ўздоўж дарожак амаль 90 туй. 20 сакавіка 2021 года у мемарыяльным комплексе "Драмлёва" прайшоў мітынг-рэквіем, прысвечаны памяці спаленых вёсак Беларусі. У 4 гадзіны раніцы 22 чэрвеня 2021 года ў "Драмлёва" арганізавана акцыя "Свеча памяці народнай" да 80-годдзя з дня пачатку Вялікай Айчыннай вайны. 22 сакавіка 2022 года Жабінкаўшчына далучылася да акцыі “Памяць”, прымеркаванай да Дня памяці хатынскай трагедыі, на месцы спаленай вёскі Драмлёва адбыўся жалобны мітынг. 7 мая 2022 года ў мемарыяле адбылося адкрыццё стойкі з тэматычнымі QR-кодамі. 12 верасня 2022 года людзі розных узростаў сабраліся ў мемарыяльным комплексе, каб успомніць пра загінулых мірных жыхароў, на цырымоніі прысутнічаў скульптар мемарыяльнай кампазіцыі Уладзімір Пятровіч Вараб’ёў.
Восем дзясяткаў гадоў няма на карце свету Драмлёва, 55 гадоў у трагічную дату на месцы “вогненнай вёскі” ладзіцца жалобны мітынг-рэквіем, сорак гадоў тут ўзвышаецца мемарыял, дзе зліліся ў адно жыццё і бяссмерце…
Смотрите нас на YouTube
Ленинская сельская библиотека
Сахарозаводская городская библиотека
Жабинковская детская библиотека
Жабинковская районная библиотека
Ракитницкая сельская библиотека
Ленинская сельская библиотека
Сахарозаводская городская библиотека
Центральная районная библиотека
Жабинка читающая
Читайте нас в Telegram