Храм Святога Архангела Міхаіла (аг. Сцяпанкі)

Краязнауства
Жабінкаўшчына праваслаўная
Храм Святога Архангела Міхаіла (аг. Сцяпанкі)

Бібліяграфія

Фотагалерэя

Гісторыя храма Святога Архангела Міхаіла ў аграгарадку Сцяпанкі ўзыходзіць да 1619 года. Менавіта ў гэты час у суд Берасцейскага ваяводства падаў скаргу праваслаўны святар Захар Лаўрэнцьевіч на Раіну Каранёўскую з сынамі аб непрызнанні выдадзенага імі дароўнага запісу на царкву Святога Архангела Міхаіла. Яны адмаўляліся ад забеспячэння царквы валокамі зямлі.

Наступны раз імя гэтага святара нагадваецца роўна праз дзесяць год. 23 сакавіка 1629 года святар Захарыя зведаў страшную ганьбу з боку п’янага шляхціца, які нягледзячы на сталы ўзрост і духоўны сан святара, нагнаў яго і ўдарыў плазам корда па галаве.

Кім і калі пабудавана царква дакладна невядома. Існуе паданне, што яна згарэла пры пажары, непашкаджаным застаўся толькі абраз Божай Маці, які адшукаўся недалёка на грушцы. Ён так і называецца «Сцяпанкаўскі абраз Божай Маці». У другой палове XVIII стагоддзя на гэтым месцы вернікі вырашылі ўзвесці новы храм, які будаваўся па уніяцкіх канонах.

Афіцыйна адлік гісторыі Сцяпанкаўскага храма вядзецца з 1780 года, аб чым сведчыць ахоўная дошка, якая месціцца на сцяне каля ўвахода ў храм. Заклад Сцяпанкаўскай Свята-Міхайлаўскай царквы адбыўся 23 ліпеня (7 жніўня па новым стылі). У гэты дзень штогод святкуецца Успенне праведнай Анны, праходзіць саборнае богаслужэнне і адзначаецца як прыходскае свята. Раней падчас святочнай службы ў Сцяпанках праходзіў вялікі кірмаш, які ладзіўся за агароджай царквы. Пасля заканчэння службы і хроснага хода прыхаджане ішлі на кірмаш, каб нешта набыць ці павесяліцца.

26 красавіка 1796 года Адам Чартарыйскі даў правы на Сцяпанкаўскі прыход прападобнаму айцу Іаакіму Аляксандровічу, які смяніў на гэтым пасту прападобнага айца Іераніма Александровіча.

У 1839 годзе ў Вільні заснавана Літоўская праваслаўная епархія, у выніку чаго многія ўніяцкія цэрквы ўз’ядналіся з Праваслаўнай Царквой. Расейскі ўрад выдзяляў вялікія сродкі на рамонт іперабудову храмаў. Не засталася без увагі і Свята-Міхайлаўская царква ў Сцепанках, капітальны рамонт у якой зроблены ў 1858 годзе.

У 1862 годзе ў Сцяпанках адчынілася народнае вучылішча, дзе настаўнічаў святар Свята-Міхайлаўскай царквы Феафан Паўловіч. З 1869 года працуе царкоўна-прыходскае апякунства, створанае з мэтай клапаціцца аб добраўпарадкаванні і дабрабыце прыходскай царквы і кліра ў гаспадарчых адносінах, аб уладкаванні першапачатковага навучання дзяцей і аб дабрачыннасці ў межах прыхода.

Да 1879 года праводзіўся рамонт Свята-Міхайлаўскай царквы ахвяраваннямі і намаганнямі апякунства і прыхаджан, за што царкоўнае епархіяльнае начальства выказала падзяку, і аб чым было надрукавана ў чацвёртым нумары «Літоўскіх епархіяльных ведамасцей» за 1879 год. Жонка святара Фёкла Аляксандраўна Паўловіч падарыла царкве асабліва мясцова шанаваны абраз Багародзіцы ў пазалочанай драўлянай рызе, пісаны на дрэве. Абліччы Прасвятыя Багародзіцы і Богадзіцяці Ііуса ўвянчаны каронамі. Абраз і зараз захоўваецца ў храме.

У 1886 годзе настаяцелем царквы ў Сцяпанках стаў Іаакім Пісканоўскі – бацька будучага новапакутніка і святога Мікалая Пісканоўскага, які памёр за веру пасля шасцігадовага знаходжання ў Салавецкім лагеры асаблівага прызначэння.

У 1892 годзе створана брацтва – добраахвотнае аб’яднанне праваслаўных міран пры храме Святога Архангела Міхаіла ў Сцяпанках.

З запісу ў Гродзенскім праваслаўным календары за 1898 год вядома: «Церковь в с. Степанки Кобринского уезда Черевачицкого благочиния деревянная, с такой же колокольней, в каменно-деревянной ограде, по давности существования неизвестно кем и когда возведена.

Церковь отстоит от Кобрина в 25 верстах. Имеются: братство – с 1892 г., церковно-приходское попечительство – с 1869 г. Церковная школа находится в Можейках Пружанского уезда, где обучаются 22 мальчика, 8 девочек; народное училище в Степанках – 78 мальчиков, 16 девочек.

Церковной земли: усадебной – 1784 саженей, пахотной – 25 десятин, сенокосной – 12 десятин 533 саженей, кое-какой 1005 саж.».

У 1899 годзе ў Сцяпанкаўскай царкве налічвалася 2585 прыхаджан з 12 вёсак: Сцяпанак, Горак, Драмлёва, Жыціна, Канатопаў, Лоек, Меляшоў, Мажэек, Налезнікаў, Алізарава Става, Падрэчча і Шэдзей. Прычт складаўся са свяшчэнніка і псаломшчыка. Пры храме iснавала прыпісная царква, – Жыцінская Ражства Прасвятой Багародзіцы – пабудавана ўласнікам маёнтка Жыцін Фамой Каншэўскім, які прыдбаў яго ў 1620 годзе. 13 сакавіка 1640 года ён дорыць землі для царквы. У 1836 годзе па ўказанні епіскапа Літоўскага Іосіфа (Сямашка) гэта царква прылічана да Сцяпанкоўскай як прыпісная.

У 1901 годзе Іаакіма Пісканоўскага смяніў іерэй Іаан Міхалоўскі. Ён таксама працаваў законанастаўнікам у мясцовым народным вучылішчы. Дзейны святар дабіўся таго, што ўжо ў 1902 годзе да ўваходу храма была прыбудавана трох’ярусная званіца, ніжні ярус якой з’яўляецца прытворам. Падобна, што званіца паўстала па праекце стрыечнага брата святара, пецярбургскага архітэктара Мікалая Катовіча. У будаўніцтве браў удзел мясцовы цясляр Іван Ляўчук. 24 кастрычніка 1906 года яму выказана ўдзячнасць епіскапа Гродзенскага Міхаіла за ўпрыгожванне прыходскай царквы.

Царкоўнае брацтва і прыхаджане сабралі 1900 рублёў на капітальны рамонт царквы і на звон, які быў устаноўлены ў новай прыбудаванай да царквы званіцы. Звон гэты і па сёння склікае прыхаджан на службы. На ім захаваўся надпіс: «Сей колокол сооружен для Степанковской Свято-Михайловской церкви. При настоятеле Иоанне Михаловском. Трудами, усердием и на добровольные пожертвования прихожан при значительной помощи крестьянина Стефана Оксютика».

У 1911 годзе Іаан Міхалоўскі замяніў свайго састарэлага бацьку на Чаравачыцкім прыходзе.

31 ліпеня 1914 года айцец Іаан быў узнагароджаны ордэнам святой Анны 3-й ступені. З’яўляўся членам Гродзенскага Сафійскага брацтва.

З 29 лістапада 1915 года Іаан Міхалоўскі служыў палкавым свяшчэннікам на франтах Першай сусветнай вайны, быў благачынным 1-й і 3-й армій. 22 студзеня 1917 года яго ўзнагародзілі мячамі і бантамі да ўжо наяўнага ордэна святой Анны 3-й ступені. 20 жніўня 1917 года за выкананне пастырскіх абавязкаў пад агнём суперніка яго ўзнагародзілі ордэнам святой Анны 2-й ступені з мячамі і бантамі. Пасля заканчэння сусветнай вайны ён вярнуўся ў родную Чаравачыцкую царкву.

Протаіерэй Іаан Міхалоўскі памёр 31 кастрычніка 1956 года ў Чаравачыцах, дзе і пахаваны на сельскіх могілках.

У 1912 годзе на прыход прыйшоў айцец Іаан Маркевіч, які дагэтуль служыў у Сімяонаўскай царкве ў Камянцы. Ён быў знаўцай грэчаскай мовы, яго дапаможнікі па гэтай старажытнай мове выкарыстоўваліся ў Брэсцкай прагімназіі.

У 1915 годзе, калі на тэрыторыю сучаснай Беларусі прыйшла Першая сусветная вайна, Міхайлаўская царква ў Сцяпанках была зачынена, а царкоўнае начынне выпраўленна ў глыб Расіі і назад не вярнулася. Настаяцель са многімі прыхаджанамі выехаў у бежанства, пасля вяртання на радзіму служыў на Кобрыншчыне. Ягоная дачка Ксенія выйшла замуж за святара Мікалая Міхалоўскага, які служыў у Рагазнянскім храме Жабінкаўскага раёна. У верасні 1943 года айца Мікалая зверскі забілі фашысцкія акупанты за сувязь з партызанамі.

Набажэнствы аднавіліся толькі ў 1923 годзе пасля заснавання ў 1922 годзе Палескай епархіі ў складзе Польскай Праваслаўнай Царквы. На прыход Сцяпанкаўскага храма прызначаны святар Грыгорый Гром, ён праслужыў тут амаль 10 гадоў. У 1925 годзе айцец Грыгорый праводзіць рамонт царквы, падчас якога ўладкоўваюць сталёвы дах.

У 1932 годзе настаяцелем становіцца Леанід Дружылоўскі, які прыйшоў на прыход з мястэчка Малеч (Бярозаўскі раён), дзе ён нарадзіўся ў 1890 годзе ў сям’і мясцовага святара. Вучыўся ў Жыровіцкім духоўным вучылішчы, Літоўскай духоўнай семінарыі і Юр’еўскім універсітэце. У 1912 годзе нечакана паступае ў Чугуеўскае ваеннае вучылішча, пасля заканчэння якога ў верасні 1914 года выпраўляецца на фронт, бо пачалася Першая сусветная вайна. Быў паранены пад Лоддзю і трапіў у нямецкі палон. У 1919 годзе ў складзе арміі Дзянікіна ваюе пад Наварасійскам, дзе зноў атрымлівае раненне і трапляе ў палон Кубанскай надзвычайнай камісіі. У 1922 годзе яго вывезлі на радзіму, дзе ён стаў святаром у родным Малечы.

Дружылоўскаму давялося хрысціць і вянчаць большасць жыхароў вёскі Драмлёва, знішчаных немцамі 11 верасня 1942 года. Акупанты не дазволілі пахаваць загінулых драмлёўцаў, забаранілі рабіць запіс у царкоўных кнігах аб смерці прыхаджан. Цяпер усе запісы пра нараджэнні, шлюбы, смерці вёў Урад грамадзяскага стану ў Жабінцы. Айцец Леанід патаемна працягваў запісваць дадзеныя ў метрыкі. Але нават ён не адважыўся запісаць аб смерці 183 драмлёўцаў адначасова ў адзін дзень, толькі пакінуў выразную пазнаку вялікімі літарамі: «Сентябрь. ПОГРЕБЕНІЙ НЕ БЫЛО».

У 1944 годзе айцец Леанід пераведзены ў Кобрын настаяцелем Петра-Паўлаўскай царквы, на прыходзе яго замяніў Алексій Яруцкі, які амаль трыццать гадоў (1944-1973) служыў у царкве Святога Архангела Міхаіла ў вёсцы Сцяпанкі. На яго службу прыпалі цяжкія гады богаборніцтва, але ён здолеў абараніць царкву ад закрыцця. Пахаваны на прыходскіх могілках. З 1974 па 1986 годы настаяцелей у Сцяпанкаўскай царкве не было. Вернікі вымушаны былі звяртацца да дабрачыннага, каб на вялікія святы ім прысылалі святара.

У 1986-1987 гадах набажэнствы праводзіў Васіль Серадзін – настаяцель храма свяціцеля Мікалая Цудатворца ў вёсцы Вялікія Сяхновічы.

Добрую памяць аб сабе пакінуў настаяцель Мікалай Галаўко, які служыў у царкве святога Архангела Міхаіла ў 1987-1991 гадах. Ён шмат чаго зрабіў для абнаўлення храма – у прыходзе правялі электраасвятленне, зрабілі рамонт даху і частковую рэстаўрацыю купалаў, падключылі ўнутранае ацяпленне царквы, устанавілі металічную агароджу вакол тэрыторыі, заасфальтавалі і добраўпарадкавалі царкоўны двор.

Доўгі час настаяцелем Свята-Міхайлаўскай царквы з’яўляўся айцец Анатоль Тарасевіч, які назначаны на прыход у 1994 годзе. У 1999 годзе ён пераведзены ў Маларыцкае благачынне.

У перыяд з 1999 па 2005 годы настаяцелі Свята-Міхайлаўскай царквы часта мяняліся.

З 2005 года на прыходзе служыць іерэй Сергій Разановіч, які з прыхаджанамі шмат працуе для хараства храма і добраўпарадкавання яго тэрыторыі.

Яго стараннямі выкананы касметычны рамонт царквы, падведзены вада ад цэнтральнага водазабеспячэння і прыродны газ для ацяплення, абноўлена пакрыццё дарожкі вакол царквы, выканана добраўпарадкаванне прылеглай тэрыторыі.

Па ініцыятыве святара Сергія пры храме пачала працаваць нядзельная школа для юных жыхароў прыхода. Спачатку ён сам вёў урокі, а потым настаўнічала Юлія Іванаўна Мікулік.

З 15 ліпеня 2021 года настаяцелем храма назначаны іерэй Георгій Залеўскі.

Дасюль Сцяпанкаўская царква вылучаецца сярод храмаў Палесся асаблівасцю свайго дойлідскага рашэння. Храм уяўляе сабою трохнефавую базіліку. Прамавугольны цэнтральны неф асвятляецца невялікімі верхнімі вокнамі і накрыты двухсхільным дахам і трохвугольным франтонам з шалёўкай «ромбам» на галоўным фасадзе. Аконныя праёмы з лучковымі завяршэннямі раней мелі дэкаратыўныя пераплёты, якія складалі геаметрычны малюнак, і былі зашклёныя вітражамі. Бакавыя нефы завершаны чацверыковымі вежамі з даволі масіўнымі цыбулістымі галоўкамі. Над імі ўзвышаюцца макаўкі, пасаджаныя на высокіх васьмігранных шыйках. Цэнтральны неф на галоўным фасадзе з’яўляецца асновай двух’яруснай вежы-званіцы. Прыбудаваная ў пачатку ХХ стагоддзя званіца не толькі не сапсавала, але і захавала агульны стыль будынка, хаця яе вежа ўжо васьмігранная, багата аздобленая дэкаратыўнымі элементамі. Звон, усталяваны на званіцы, адліты ў 1906 годзе на заводзе А. Уладкоўскага ў горадзе Венграве (Мазавецкае ваяводства Польшчы) і мае наступныя параметры: 112-112-85,5 см (дыяметр роўны вышыні звана з вушамі), важыць 50 пудоў.

Унутры нефы падзелены чатырма калонкамі. Цэнтральны неф мае скляпеністае перакрыцце, бакавыя – плоскую столь. Сцены апрацаваны пілястрамі. Над уваходам у храм месцяцца хоры.

Сапраўднае ўпрыгожэнне царквы складаюць абразы ХІХ стагоддзя: «Успенне святой Анны», «Маленне аб чашы», «Святы Іосіф з дзіцём», «Святыя Іакім і Анна».

У інтэр’еры царквы святога Архангела Міхаіла захаваўся цудоўны твор манументальнага жывапісу і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва – трох’ярусны драўляны разны іканастас, які адносіцца да ХVIII стагоддзя і выкананы ў стылі барока. Ён аддзяляе алтарную частку храма ад асноўнай залы і ўяўляе сабой галоўны элемент у афармленні праваслаўнага храма. Складаная і ў той жа час вельмі простая пабудова іканастаса непарыўна звязана з іконамі, якія размешчаны ў яго ярусах. Цэнтрам кампазіцыі іканастаса з’яўляюцца царскія вароты, якія вылучаюцца цудоўнай ажурнай разьбой. У ніжнім, або мясцовым, радзе размешчаны іконы з жыцця Маці Боскай і Ісуса Хрыста. Па левы бок – «Маці Боская Адзігітрыя», за ёй – «Прарок Маісей», «Святы Васіль Вялікі», «Ушэсце святой Анны», па правы бок – «Спас Пантакратар», затым «Прарок Арон», «Святы Іаан Златавуст», «Архістратіг Міхаіл». Над царскімі варотамі размешчана ікона «Тайная вячэра».

У другім радзе іканастаса – дэісусным ці апостальскім – цэнтральным вобразам з’яўляецца «Спас с прадстаячыми», па абодва бакі ад яго – па дзве іконы з выявамі 12 апосталаў, на кожнай з іх па тры вобразы, якія паказаныя ва ўвесь рост.

Трэці рад іканастаса – прарочны – завяршае ўсю кампазіцыю, у цэнтры яго – галоўная ікона «Бог Саваоф». Апошні ярус упрыгожаны драўлянай разьбой і вітымі картушкамі.

У 2015 годзе вернікі Свята-Міхайлаўскай царквы святкавалі 235-ыя ўгодкі асвячэння свайго храма. Ва ўрачыстасці браў удзел епіскап Брэсцкі і Кобрынскі Іаан.

У суправаджэнні сакратара епархіі протаіерэя Пятра Рамановіча, дабрачыннага цэркваў Жабінкаўскай акругі Сергія Петрусевіча, прыходскага настаяцеля Сергія Разановіча ўладыка правёў архіерэйскую службу, прысвечаную Сабору Архістратыга Міхаіла і іншых Нябесных Сіл бесцялесных.

У памяць пра наведванне Сцяпанак епіскап Брэсцкі і Кобрынскі падараваў храму абраз Жыровіцкай Божай Маці.

7 жніўня 2019 года пасля здзяйснення Боскай літургіі ў храме святога Архістратыга Міхаіла ў аграгарадку Сцяпанкі сакратар Брэсцкай епархіяльнай управы, благачынны цэркваў Жабінкаўскай акругі протаіерэй Сергій Петрусевіч перадаў у дар ікону новапакутнікаў і вызнаўцаў Беларускіх у сувязі са святам Сабора Беларускіх святых і 20-годдзя кананізацыі 23-х новапакутнікаў Мінскай епархіі.

Прастольным святам Міхайлаўскага прыхода ў аграгарадку Сцяпанкі з’яўляецца свята ў гонар Архістратыга Божага Міхаіла і іншых Нябесных Сіл Бесцялесных – 21 лістапада, калі быў асвечаны алтар. Саборнае богаслужэнне здзяйсняецца 7 жніўня – у дзень Успення праведнай Анны, калі адбыўся заклад царквы.

Амаль 80 гадоў у храме шанавалі памяць пра ахвяр «вогненнай вёскі» Драмлёва, якія прынялі пакутніцкую смерць 11 верасня 1942 года. Штогод у гэты дзень у царкве здзяйснялася паніхіда па загінуўшых.

Царква Святога Архангела Міхаіла ў Сцяпанках у 2007 годзе ўнесена ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.

Царква цесна супрацоўнічала з Сцяпанкаўскай сельскай бібліятэкай. Штогод сумесна са святаром Свята-Міхайлаўскага храма ў бібліятэцы праводзіліся Дні праваслаўнай кнігі, Калядныя і Пасхальныя сустрэчы.

Храм святога Архангела Міхаіла ў Сцяпанках за вякі бачыў многае і многіх. Калі зачынялі цэрквы, ён выстаяў. Настаяцелі ва ўсе часы працягвалі найлепшыя традыцыі сваіх папярэднікаў, «каб і надалей Божае Слова вяло людзей па шляху святла, духоўнасці і веры», але а 12 гадзіне 24 ліпеня 2025 года ў царкве здарыўся пажар, на жаль, агонь знішчыў будынак цалкам. Ліквідавалі полымя падраздзяленні МНС Жабінкаўскага, Кобрынскага, Камянецкага, Брэсцкага раёнаў і Брэста. Выратавальнікам і прыхаджанам удалося вынесці з храма матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці, але каштоўны старадаўні алтар не выратавалі. Пасля пажару царква ўключана ў пералік культавых аб'ектаў, якія падлягаюць рэканструкцыі ў 2026-2030 гадах. На гэтым святым месцы паўстане новы храм, які, безумоўна, ўбярэ ў сабе багатую гісторыю намоленага месца.

Імёны святароў, якія служылі ў Сцяпанкаўскай Міхайлаўскай царкве:

Захар Лаўрэнцьевіч (успамінаецца ў 1619 годзе – ?)

Іеранім Александровіч (? – 1796 г.)

Іаакім Александровіч (1796 г. – ?)

Фёдар Міланскі (1831 – 1886 гг.)

Аляксандр Камінскі (1859 – 1866 гг.)

Феафан Паўловіч (1866 – 1886 гг.)

Іаакім Пісканоўскі (1886 – 1901 гг.)

Иаан Міхалоўскі (1901 – 1911 гг.)

Іаан Маркевіч (1912 – 1915 гг.)

Грыгорый Гром (1923 – 1932 гг.)

Леанід Дружылоўскі (1932 – 1944 гг.)

Алексій Яруцкі (1944 – 1973 гг.)

І.С. Юрашэвіч (1973 г.)

Васіль Сярэдзін (1986 – 1987 гг.)

Мікалай Галаўко (1987 – 1991 гг.)

Яўген Чарнякоў (1991 – 1992 гг.)

Рыгор Калеснік (1993 г.)

Анатоль Тарасевіч (1994 – 1999 гг.)

Аляксій Ярэмка (1999 – 2001 гг.)

Васіль Паляціла (2001 – 2002 гг.)

Уладзімір Аляксееў (2003 – 2005 гг.)

Сергій Разановіч (2005 – 2020 гг.)

Георгій Залеўскі (2021 – по н/в)

Бібліяграфія

Степанковская Михайловская церковь // Регионы Беларуси : энциклопедия. В 7 т. Т. 1 : Брэсцкая вобласць. Кн. 2 / [редкал. Т.В. Белова и др.]. – Минск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2009. – С. 373 : ил.
Степанки // Регионы Беларуси : энциклопедия. В 7 т. Т. 1 : Брэсцкая вобласць. Кн. 2 / [редкал. Т.В. Белова и др.]. – Минск : Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2009. – С. 372-373.
Кулагін, А.М. Царква ў імя святога архангела Міхаіла : в. Сцяпанкі, Жабінкаўскі раён Брэсцкай вобласці // Праваслаўныяхрамы Беларусі / А.М. Кулагін; фатографы А.Л. Дыбоўскі, У.А. Багданава. – Мінск : Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2007. – С. 388-389 : іл.
Чарняўская, Т.І. Свята-Міхайлаўская царква (в. Сцяпанкі) / Т.І. Чарняўская // Манументальнае мастацтва і архітэктура раёна / Т.І. Чарняўская // Памяць. Жабінкаўскі раён : гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / [уклад. Р.Я. Смірнова ; рэд. А.Л. Петрашкевіч і інш.]. – Мінск : Ураджай, 1999. – С. 452-453 : іл.
Въ с. Степанкахъ, Кобринскаго уѣзда, Черевачицкаго благочинія, въ приходской церкви // Гродненский православно-церковный календарь, или Православие в Брестско-Гродненской земле в конце XIX века. В 2 т. Т. 1 / епископ Иосиф (Соколов, Никодим Андреевич) ; [цензор иеромонах Иннокентий]. – 2-е изд., знач. доп. историческими ст. о местных святынях, новыми стат. данными, библиографическими указаниями и личными наблюдениями. – Воронеж : тип. В.И. Исаева, 1899. – С. 345-346.
Шатько, Е.Г. Колокола и колокольные звоны православных храмов западных регионов Беларуси: история и современность: 1025-летию крещения Руси посвящается / Шатько Елена Геннадьевна ; [научный редактор И.Д. Назина]. – Белосток : [б. и.], 2014. – 294 с., [24] л. ил. – Из содержания : [о степанковском храме Архангела Михаила]. – С.14, 103 ; фот. 51, 52-56.
Жалоба священника Степанковскаго Захарія на земянина Александра Полонскаго о томъ, что онъ избилъ его, съ присовокуплениемъ посвидѣтельствованія вознаго // Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссіею. Томъ ІІІ : Акты Брестскаго гродскаго суда. – Вильна : Въ типографіи Губернскаго Правленія, 1870. – С. 31-32.
Жалоба православнаго священника Захаріи Лаврентьевича на Раину Кореневскую съ сыновьями о непризнаніи выданной ими дарственной записи на церковь Св. Архангела Михаила // Акты, издаваемые археографическою комиссіею, высочайше учрежденною въ Вильнѣ. Томъ ІІ : Акты Брестскаго земскаго суда. – Вильна : Въ типографіи Губернскаго Правленія, 1867. – С. 50-51
Право на приходъ Степанковской церкви, данное Адамомъ Чарторискимъ священнику Іоакиму Александровичу // Акты, издаваемые археографическою комиссіею, высочайше учрежденною въ Вильнѣ. Томъ ІІ : Акты Брестскаго земскаго суда. – Вильна : Въ типографіи Губернскаго Правленія, 1867. – С. 121-122
Бензярук, А. Ён бачыў, як гарэла Драмлёва : [пра святара Леаніда Дружылоўскага] / Анатоль Бензярук // Сельская праўда. – 2021. – 9 чэрвеня. – С. 5 : фат.
Бензярук, А. Якім быў храм 120 гадоў таму? : [пра Свята-Міхайлаўскую царкву ў аг.Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна] / Анатоль Бензярук // Сельская праўда. – 2018. – 21 лістапада. – С. 5.
Ростаў, А. Свята-Міхайлаўская царква ў Сцяпанках : [пра Свята-Міхайлаўскую царкву ў аг.Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна] / Анатоль Ростаў // Сельская праўда. – 2018. – 21 лістапада. – С. 5 : фат.
Казимирчик, И. Святые места малой родины : [о Свято-Михайловском храме в Степанках, занесённом в Список историко-культурных ценностей Беларуси] / Ирина Казимирчик // Сельская праўда. – 2018. – 18 жніўня. – С. 7 : фот.
Кузіч, М. Царква названа ў гонар Архістраціга Міхаіла : [пра Свята-Міхайлаўскую царкву ў аг.Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна і яе настаяцеляў] / Міхаіл Кузіч // Сельская праўда. – 2018. – 24 студзеня. – С. 5 : фат.
Гневушева, А. Храмы Брестчины – в Список ЮНЕСКО! : [пять уникальных церквей Брестчины могут попасть в Список всемирного наследия ЮНЕСКО, [в т.ч. находятся в Жабинковском районе: Свято-Никитская церковь (д. Здитово), Свято-Михайловская церковь (д. Степанки)] / Алена Гневушева // Заря. – 2017. – 18 ноября. – С. 4 : фот.
Ильин. А. Черевачицкие Котовичи – священники, деятели культуры и просто люди. Глава XXXVIII. Протоиерей Иоанн Павлович Михаловский // Гістарычная брама. – 2017. – № 1.
Ролич, О. Михайловская церковь в Степанках : пять старинных церквей Брестской области заявлены в Список всемирного наследия ЮНЕСКО на 2020 год. Одна из них – деревянная церковь в честь архангела Михаила в агр.Степанки Жабинковского района / Ольга Ролич // Заря. – 2016. – 13 октября. – С. 17 : фот.
Бензярук, А. Пад абаронай анёлаў-ахоўнікаў : [святкаванне 235-ых угодкаў асвячэння Свята-Міхайлаўскай царквы ў аг.Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна] / Анатоль Бензярук // Сельская праўда. – 2015. – 25 лістапада – С. 3.
Чарняўская, Т. Нашчадкі часу : [пра Свята-Міхайлаўскую царкву ў аг. Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна] / Т. Чарняўская // Сельская праўда. – 1992. – 16, 19 верасня.
Каско, А. Сведкі духоўнасці, сведкі культуры : [пра цэрквы Жабінкаўшчыны, у тым ліку пра Свята-Міхайлаўскую царкву ў аг.Сцяпанкі Жабінкаўскага раёна] / А. Каско // Сельская праўда. – 1990. – 12 мая.