
Міхаіл Мікітавіч Чарнак нарадзіўся 1 лістапада 1911 года ў вёсцы Старое Сяло Кобрынскага павета Гродзенскай губерні (цяпер Азяцкага сельсавета Жабінкаўскага раёна Брэсцкай вобласці) у сялянскай сям’і, дзе ўжо раслі чацвёра дзяцей: Барыс, Усціння, Малання і Дар’я. З маленства хлопчык спазнаў долю бедняка, таму ўсё сваё жыццё змагаўся за шчасце простых людзей.
У час Першай сусветнай вайны сям’я была ў бежанцах у Самарскай губерні ў Расіі, пасля заканчэння вайны, у 1920 годзе, вярнуліся на радзіму.
Міхаіл атрымаў тры класа адукацыі, у 17-гадовым узросце ўступіў у КПЗБ, адслужыў у Войску Польскім у 82-м пяхотным палку, які дыслацыраваўся ў Брэсце.
Вялікі ўплыў на яго светапогляд аказала сястра Дар’я Мікітаўна Чарнак (1910–1943), удзельніца рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, з 1924 па 1926 год – член Камуністычнага Саюза Моладзі Заходняй Беларусі, член Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі з 1927 года. За рэвалюцыйную дзейнасць з 1929 па 1931 гг. знаходзілася ў заключэнні. У 1931–1938 гг. Чарнак Д.М. была на падпольнай партыйнай рабоце інструктарам Пінскага, затым Вілейскага акружкамаў КПЗБ. У 1933 годзе закончыла аднагадовую школу КПЗБ у Мінску і накіравана ў Маскву ў Камуністычны інстытут народаў Захаду. У 1936 годзе вярнулася на падпольную работу ў Западную Беларусь. З верасня 1939 да пачатку Вялікай Айчыннай вайны яна працавала ў Беластоцкім гарвыканкаме. У пачатку ліпеня 1941 года прыняла ўдзел у стварэнні ў Беластоку антыфашысцкага падполля, у чэрвені 1942 года Даша была схоплена гестапа і змешчана ў Беластоцкую турму, у ліпені 1943 года расстраляна.
З падтрымкі сястры Міхаіл актыўна ўключыўся ў падпольную барацьбу, скіраваную на вызваленне краю ад польскіх уладаў і аб’яднанне Беларусі ў адзіную дзяржаву. Ён уваходзіў у склад Брэсцкага падпольнага райкама партыі і ячэйкі КПЗБ у роднай вёсцы. 1 жніўня 1931 года да антываеннага дня, штогод адзначаемага КПЗБ, у Старым Сяле быў вывешаны чырвоны сцяг з антываенным лозунгам. Ахранка даносіла, што сцяг даставіла брату Дар’я, а Міхаіл вывесіў яго. У студзені 1932 года паліцыя арыштавала Чарнака, але не дабілася прызнання і адпусціла. У пачатку жніўня 1933 года ўспыхнула Навасёлкаўскае паўстанне, у якім брал удзел і Чарнак. Пасля задушэння выступлення пачаліся арышты камуністаў гарадскіх арганізацый, Міхаіл Мікітавіч зноў быў затрыманы і заключаны ў турму «На Брыгітках», што знаходзілася на тэрыторыі Брэсцкай крэпасці і выкарыстоўвалася для палітвязняў (у 1955 годзе турма разбурана). Пракурор патрабаваў для яго найвышэйшай меры праз павешанне. Па ўсёй Заходняй Беларусі ў падтрымку падсудных разгарнулася масавая кампанія салідарнасці, у тым ліку праходзілі акцыі і на Жабінкаўшчыне, падчас якіх патрабавалася адмяніць смяротны прысуд удзельнікам навасёлкаўскіх спраў. З рук у рукі перадавалася ўлётка «За што судзілі рэвалюцыйных сялян у Кобрыне», надрукаваную ў Брэсцкай падпольнай друкарні ЦК КПЗБ на кватэры ўраджэнца д. Рачкі І.Валошкі і дастаўленую стрыганецкім камсамольцам І.Снітко. Пад націскам людскога гневу польскі ўрад адступіў, усе абвінавачаныя пазбеглі пакарання. Сялянскі бунт і судовы працэс над паўстанцамі атрымалі шырокі грамадскі рэзананс і ўвашлі ў гісторыю як адзін з найбольш вядомых эпізодаў барацьбы працоўных Заходняй беларусі за нацыянальнае вызваленне.
Пасля аб'яднання Заходняй Беларусі з БССР і ўстанаўлення савецкай улады ў 1939 годзе да пачатку Вялікай Айчыннай вайны Міхаіл Чарнак працаваў старшынёй Старасельскага сельсавета.
У ноч з 24 на 25 чэрвеня 1941 года ў старасельскім лесе чырвонаармейцамі, якія апынуліся ў акружэнні, быў арганізаваны партызанскі Старасельскі атрад – першы ў Беларусі, – які папаўняўся мясцовымі жыхарамі і дзейнічаў самастойна ў Жабінкаўскім раёне. 8 ліпеня 1943 года атрад увайшоў у брыгаду ім. Сталіна і працягваў весці баі не толькі на тэрыторыі Жабінкаўскага, але і Кобрынскага, Дзівінскага, Маларыцкага, Камянецкага, Брэсцкага раёнаў.
Пазнаёміўшыся з камандзірам нядаўна арганізаванага Старасельскага партызанскага атрада Сяргеем Сяргеевічам Шыканавым, Чарнак прыняў самы непасрэдны ўдзел у арганізацыі атрада, забяспечваў яго харчаваннем, а неўзабаве перайшоў у атрад, стаўшы камандзірам разведкі. Ён добра ведаў наваколле, наладзіў цесныя сувязі з антыфашысцкімі арганізацыямі Брэсцкага, Кобрынскага і іншых раёнаў. Міхаіл Мікітавіч быў смелым, адважным, знаходлівым, карыстаўся аўтарытэтам у атрадзе. Дзякуючы разведдадзеным яго групы, партызаны ладзілі засады на дарогах, нападалі на гарнізоны праціўніка, ліквідавалі дробныя паліцэйскія ўчасткі, удзельнічалі ў «рэйкавай вайне», наносілі ўдары па камунікацыях.
У пачатку восені 1941 года немцы мабілізавалі сялян на перавозку боепрыпасаў з палігона на склад. Чарнак адправіўся з аднавяскоўцамі на сваёй падводзе, пагрузіў шэсць станкавых кулямётаў, скрыні гранат і патронаў і ў дарозе звярнуў у Старасельскі лес. Гітлераўцы, жадаючы схапіць Міхаіла, прызначылі за яго галаву 50 тысяч рейхсмарак.
2 мая 1943 года ў баі з правышаючымі сіламі немцаў каля вёскі Звозы (Маларыцкі раён) Міхаіл Чарнак загінуў. Яго пахавалі недалёка ад Старога Сяла, у лясным урочышчы Заброддзе, пад вялізным дубам, дзе ў маладосці Міша з сястрой Дашай далі клятву змагацца за сацыяльнае і нацыянальнае вызваленне роднага краю. У чэрвені гэтага ж года Старасельскаму партызанскаму атраду было прысвоена імя М.М. Чарнака.
У 1944 годзе Міхаіл Чарнак пасмяротна ўзнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны І ступені і медалём «Партызану Айчыннай вайны» І ступені, у 1948 годзе – зноў ордэнам Айчыннай вайны І ступені. Двойчы прадстаўлены да звання Герой Савецкага Саюза, але так і не быў узнагароджаны.
Пасля вайны астанкі праслаўленага героя перапахавалі ў в. Старое Сяло, дзе 9 мая 1975 года ў скверы імя М.М. Чарнака ўзведзены манумент на брацкай магіле (архітэктар В.А. Пак), дзе пахаваны 4 партызан і Міхаіл Мікітавіч Чарнак.
Помнік уяўляе сабой архітэктурна-скульптурны ансамбль, які складаецца з бюста Міхаіла Чарнака, усталяванага на чатырохгранным пастаменце з невялікім выступам на фасаднай часцы, і кальца, якое зліваецца з пастаментам. У цэнтры кальцо разарвана і ўтварае падыход да надмагільнага помніка. Перад уваходам – стэла з выявай ордэна Айчыннай вайны. Справа ад помніка – другая стэла з памятным надпісам. Аўтар бюста скульптар Рыгор Пясецкі стараўся дасягнуць ідэнтычнасці па фатаграфіі Міхаіла Чарнака і са слоў Наталлі Емяльянаўны (у дзявоцтве Швайко), якая была жонкай Міхаіла Мікітавіча і сувязной атрада.
У 1969 годзе у 4-х кіламетрах на поўдзень ад вёскі Старое Сяло, у лясным урочышчы Заброддзе, каля так званага дуба Чарнака, усталяваны помнік у выглядзе шалаша, побач – стэла з 77-ю імёнамі загінуўшых партызан Старасельскага атрада.
Імем адважнага партызана-зямляка названы вуліцы ў роднай вёсцы Старое Сяло і ў горадзе Жабінка.
Смотрите нас на YouTube
Ленинская сельская библиотека
Сахарозаводская городская библиотека
Жабинковская детская библиотека
Жабинковская районная библиотека
Ракитницкая сельская библиотека
Ленинская сельская библиотека
Сахарозаводская городская библиотека
Центральная районная библиотека
Жабинка читающая
Читайте нас в Telegram